Историческая застройка улицы Суворова

Забудова вуліцы Суворава.

У цэнтральнай частцы горада. Разам з забудовай вуліц Крылова, Я.Купалы, Л.Талстога стварае гісторыка-архітэктурную зону горада. Мураваныя дамы, размешчаныя на пакатым рэльефе, абъяднаны адзінай кампазіцыяй, агульным архітэктурна-дэкаратыўным вырашэннем.

Дом №. 2. Пабудаваны ў канцы 18 ст. як гандлёвыя рады. Двухпавярховы прамавугольны ў плане будынак. Сцены 1-га паверха, дзе размяшчаліся крамы, былі прарэзаны шырокімі лучковымі аркамі – уваходамі ў крамы, сцены 2-га паверха (склад тавараў) – маленькімі прамавугольнымі аконнымі праёмамі. Прасценкі паміж праёмамі на кожным паверсе дэкарыраваны 2 спаранымі пілястрамі, якія ствараюць дэкаратыўны малюнак. Гандлёвыя рады зъяўляліся сувязным звяном паміж ратушай і іншымі будынкамі на плошчы перад ёй. Першапачатковы выгляд адлюстраваны на акварэлі І.Пешкі 19 ст. У канцы 19 ст. дом рэканструяваны, да яго прыбудаваны невялікі 3-павярховы жылы дом з вузкім (на 3 акны) фасадам і скошаным вуглом, дзе размешчаны ўваход. Цяпер 1-ы паверх будынка выкарыстоўваецца гандлёвай установай (фасад зменены), 2-і – жылы. На 2-м паверсе захаваліся арачныя аконныя праёмы і слаістыя пілястры дарычнага ордэра паміж імі.

Дом № 4. Пабудаваны ў сярэдзіне 19 ст. як жылы. Будынак двухпавярховы. Галоўны фасад мае асіметрычную кампазіцыю, якую падкрэслівае лучковая арка – праезд у двор. Прамавугольныя вокны дэкарыраваны ліштвамі з франтонамі, на 2-м паверсе асіметрычна размешчаны балкон. Уваход аформлены паўкалонамі. Гарызантальныя чляненні вылучаны прафіляваным міжпаверхавым паяском і завяршальным карнізам з філёнгавым фрызам. У архітэктуры выкарыстаны элементы класіцызму.

Дом № 6. Пастаўлены ў сярэдзіне 19 ст. як жылы. Будынак двухпавярховы. У дэкаратыўнай апрацоўцы галоўнага фасада выкарыстаны традыцыйныя элементы: міжпаверхавы пояс, прафіляваны карніз, ліштвы арачных і лучковых акон. Сіметрыю фасада парушае бакавое размяшчэнне галоўнага ўвахода.

Дом № 8. Мураваны 3-павярховы будынак. Галоўны фасад вылучаны ў цэнтры неглыбокім рызалітам і завершаны 3-вугольным франтонам з сухарыкамі. На 1-м паверсе (у рызаліце) – уваходны партал з металічнай агароджай (першапачаткова арачны праезд), на 2-м – тры паўцыркульныя аконныя праёмы з арачнымі сандрыкамі і пілястрамі, на 3-м – прамавугольныя вокны.

Дом 10/2. На скрыжаванні вуліц Суворава і Крылова. Пабудаваны ў 19 ст. Будынак двухпавярховы, з закругленай вуглавой часткай, якая на 2-м паверсе вылучана балконам з ажурнай агароджай (чыгуннае ліццё). Над цэнтральнай часткай галоўнага фасада – трохвугольны франтон. Вокны прамавугольныя і лучковыя, дэкараваны прафіляванымі ліштвамі. З боку галоўнага фасада арачны праезд у двор. Выкарыстоўваецца як жылы.

Дом № 12/1. На рагу вуліц Суворава і Крылова, насупраць дома № 8. Пабудаваны ў 1799 г., рэстаўрыраваны ў 1848 г. Двухпавярховы Г-падобны ў плане будынак. Вуглавая частка закруглена і вылучаецца на 2-м паверсе шырокім балконам з каванай агароджай (не збераглася). Цэнтр выцягнутага галоўнага фасада вылучаны плоскім рызалітам з трохвугольным франтонам. Сцены завершаны развітым прафіляваным карнізам. Вокны прамавугольныя, на 1-м паверсе расшыраны ў 19 ст. і аздоблены арачнымі філёнгамі, на 2-м – з простымі ліштвамі. Пачатковая планіроўка не збераглася. Выкарыстоўваецца як жылы.

Дом №. 26. Пабудаваны ў пачатку 20 ст. як гарадскі асабняк. Будынак Т-падобны ў плане: да двухпавярховага корпуса, арыентаванага на вуліцу, з боку двара прыбудавана аднапавярховае крыло. Галоўны фасад вылучаны ў цэнтры рызалітам, асіметрычна размешчаны ўваход вызначаны 2 калонкамі. На 1-м паверсе вокны лучковыя з ліштвамі, на 2-м – прамавугольныя. З боку галоўнага фасада праезная арка. Планіроўка анфіладная. У двухпавярховым корпусе размяшчаліся жылыя пакоі, у аднапавярховым – гаспадарчыя. У будынку дзіцячая ўстанова.

Дом № 34/23. На скрыжаванні вуліц Суворава і Савецкай. Пабудаваны ў 1927 – 32 гг. з цэглы і дрэва (архітэктар В.Вукалаў). Чатырохпавярховы П-падобны ў плане будынак. Прызначаўся для маласямейных і адзінокіх. Складаецца з 6 двухкватэрных секцый з лесвічнымі клеткамі і адной секцыі з калідорнай планіроўкай. Кватэры маюць па 3 і 4 пакоі, плошча якіх ад 10 да 24 м², кухню плошчай ад 7 да 10 м², санітарны вузел. У секцыі з калідорнай планіроўкай на кожным паверсе 11 жылых пакояў, 2 агульныя кухні, умывальні, пакой для заняткаў і адпачынку. У цокальным паверсе камунальна-бытавыя памяшканні. У працэсе эксплуатацыі дома праведзена некалькі рэканструкцый кватэр, якія закранулі ўнутраную планіроўку. Архітэктурнае аблічча будынка стрыманае, без дэкаратыўных дэталей. Выразнасць фасадаў дасягаецца рытмічнай групоўкай акон, падзеленых вертыкальным чляненнем паўлоджый, заглыбленых на таўшчыню сцен.

Дом пабудаваны па тыпу “дамоў-камун”, з'яўляецца характэрным прыкладам савецкай архітэктуры 1920 – 30-х гадоў.

Дом № 38. Пабудаваны ў 1930 – 35 гг. (архітэктар В.Вукалаў). Чатырохпавярховы секцыйны будынак мае складаную канфігурацыю плана, скампанаваны з 4 чатырохкватэрных і 1 двухкватэрнай секцый (у цэнтры). Пластыку сіметрычна вырашанага фасада ўзбагачаюць вертыкальныя вокны лесвічных клетак, глухія агароджы балконаў з вялікім вынасам на 3-м і 4-м паверхах, просты карніз і абрамленні амаль квадратных акон. На 1-м паверсе – магазін. Будынак адносіцца да тыпу буйных жылых дамоў 1-й палавіны 1930-х гадоў, калі былі характэрны маляўнічыя абъёмы, пераходы ад выцягнутых вузкіх карпусоў да больш складаных кампазіцый.